Ziemia Śremska w Ikonografii 

Zeszyt 1

Dawne widoki Śremu 

Copyright by Krzysztof Budzyń i kolekcjonerzy, Śrem 2016

Wydawcy publikowanych pocztówek:
- ze Śremu: S.K. Holz, Seweryn Kaczmarek, K. Popiałkiewicz, Max Scherek, Bruno Schwantes, Cezary Wojciechowski,
- z Poznania: D. Goldberg,
-z Wrocławia: J.P. jr. 

Pocztówki pochodzą ze zbiorów:
Hieronima Idkowiaka,
Zbigniewa Świetlika,
Krzysztofa Tomczaka,
Pawła Wiśniewskiego,
Krzysztofa Budzynia. 

Na okładce:
s. 1 - pocztówka, 1915, wydawca Cezary Wojciechowski, Śrem
s. 4 - pocztówka, 1903, wydawca b.d. 

PUBLIKACJA POD PATRONATEM STAROSTY ŚREMSKIEGO 

Projekt okładki: Maciej Krobski, Krzysztof Budzyń 

Skany i skład: Tadeusz K. Potocki, Krzysztof Budzyń

Redakcja: Krzysztof Budzyń

Wydawca: 
P.H. Bin-Com Krzysztof Budzyń 
ul. Fabryczna 4, 
63-100 Śrem 
+48 61 28 345 66, +48 601 613 662 
budzyn@pnx.pl; 
www.budzyn.net 
Facebook: Śremski Notatnik Historyczny 

Oddano do druku: 17 października 2016 Nakład: 3000 egz. 

ISSN 2451-3369 

Szanowni Państwo,
Z wielka radością wraz z grupą kolekcjonerów oddajemy w ręce Czytelników wyjątkowy zeszyt zwiastujący nową serię wydawniczą pt. „Ziemia Śremska w Ikonografii". Prezentować w niej będziemy znajdujące się w naszych zbiorach różnego rodzaju materiały ikonograficzne (m.in. fotografie, pocztówki, mapy i plany, obrazy i rysunki, plakaty, itp.). Stanowią one ważny i bardzo interesujący sposób przedstawienia wydarzeń historycznych, miejsc, ludzi, budowli. Zatrzymują w pewien sposób czas - przekazując nam obraz tego co działo się w jakimś momencie historii. Mówią jak wyglądały miejsca, w których żyli ludzie i jak wyglądało ich codzienne życie.
Jednymi z najprostszych i najlepszych sposobów przywołania przeszłości są pocztówki i fotografie. Przedstawiając atmosferę danego okresu, pokazując style architektoniczne i ich detale, modę, środki transportu, życie społeczne itp., dostarczają interesujących i bogatych informacji na temat wielu aspektów historii społeczeństwa.
Początków pocztówki należy szukać w Niemczech. 30 listopada 1865 r. dr Heinrich von Stephan przedstawił pomysł pocztowego listka do krótkiej korespondencji. W 1868 r. kolejne projekty karty korespondencyjnej przedstawili lipscy księgarze: Friedlein - w lipcu, a w sierpniu - Wilhelm Pardubitz. Nie znalazły one jednak uznania poczty niemieckiej. Realizacji doczekał się dopiero pomysł dr. Emanuela Hermanna na terenie Cesarstwa Austro-Węgierskiego. 1 października 1869 r. pojawiły się pierwsze na świecie karty korespondencyjne z nadrukowanym znaczkiem.
Na ziemiach polskich karty pocztowe pojawiły się w 1869 r. w zaborze austriackim, w 1870 - w zaborze pruskim i w 1872 - w zaborze rosyjskim. W tym też 1872 r. w Niemczech Franz Rorich umieścił ilustrację na stronie przeznaczonej na korespondencję, a 18 lipca tego roku ukazała się pierwsza niemiecka karta pocztowa (data umieszczona na kasowniku pocztowym kartki) przedstawiająca Getyngę. Widok fragmentu starego miasta umieszczono na awersie pocztówki, pozostawiając na rewersie miejsce na znaczek i adres.
Do 1900 r. w języku polskim nie było rodzimej nazwy karty pocztowej. Nazwy, których używano na ich określenie to m.in.: odkryty list, odkrytka, karta korespondencyjna, korespondentka, widokówka. Dopiero przy okazji Pierwszej Wystawy Kart Pocztowych w Warszawie ogłoszono konkurs na nazwę, na który nadesłano 296 propozycji. Najwięcej głosów publiczności zdobył wyraz „pocztówka" zaproponowany przez osobę ukrywającą się pod pseudonimem „Marja z B.". Okazało się, że autorem jest... Henryk Sienkiewicz. „Pocztówka" pokonała m.in. otwartkę, liścik, listówkę, pisankę.
Koniec XIX i początek XX wieku był złotym okresem dla pocztówek. W tym czasie powiat śremski, jak zresztą duża część Wielkopolski, należał do państwa pruskiego. Z tego okresu zachowały się też najstarsze pocztówki przedstawiające Śrem. Więcej o historii fotografii i pocztówki oraz o technikach ich wykonania przeczytać będzie można w przygotowywanym artykule w „Śremskim Notatniku Historycznym".
W 1. zeszycie prezentujemy jedną fotografię, niezwykłą bo z 1896 r. i bardzo dobrze zachowaną, przedstawiającą śremską farę - najważniejszy kościół w mieście oraz 14 pocztówek (większość wykonanych techniką litograficzną).
Zapraszam do Śremu na ciekawą wędrówkę w czasie. Z perspektywy ponad 100 lat łatwo można dostrzec jak przemija czas i zmienne są koleje losu, nie tylko mieszkańców, ale też budowli i miejsc. Dostrzeżemy jednak też to, co pozostało przez wieki trwałe i dla miasta charakterystyczne.
Pretekstem dla prezentacji naszej bogatej ikonografii będzie kalendarz, dzięki czemu dawne, często już nieistniejące widoki z naszego regionu towarzyszyć nam będą każdego dnia. Mam nadzieję, że przy okazji kolejnych lat spotykać się będziemy znowu na wędrówkach, nie tylko po dawnym Sremie, ale i po ziemi śremskiej.
Krzysztof Budzyń, Śrem 26 września 2016

Pocztówka, 1906, wydawca Cezary Wojciechowski, Śrem