Wojciech Kościelski

Gdybym mógł...

Reprint wydano z inicjatywy Krzysztofa Mańkowskiego i Krzysztofa Budzynia, wykonano na podstawie egzemplarza oznaczonego nr. 45. wydania paryskiego z 1950 r., należącego do Krzysztofa Mańkowskiego, ur. w 1933 r. w Poznaniu, którego matką chrzestną w Winnej Górze była Monika Kościelska, matka Wojciecha. 

W reprincie dodano dwie fotografie i biogram. 

Copyright by Krzysztof Mańkowski i Krzysztof Budzyń, 2019 

Wydawca: P.H. Bin-Com Krzysztof Budzyń 

ul. Fabryczna 4, 

63-100 Śrem 

tel. 601 613 662, www.budzyn.net 

Redakcja: Krzysztof Budzyń 

Skład: Tadeusz K. Potocki 

Nakład 300 egz. 

ISBN 978-83-61895-03-9 

Publikację wsparli finansowo: 

Gmina Miłosław 

Powiat Wrzesiński

Wielkopolskie Towarzystwo Przyjaciół Książki w Poznaniu 

GDYBYM MÓGŁ.., 

Gdybym mógł wstecz przesunąć wskazówki zegara 

i te lata powrócić, przeżyte napróżno, 

miałbym dziś pewno myśli pełne innej wiary 

i mógłbym wreszcie kłamstwo od prawdy odróżnić. 

Umiałbym pewno wtedy złagodzić granice 

między tym co się mówi, a tym co się myśli, 

mógłbym szczerze wyciągnąć otwartą prawicę 

słońcu, ludziom i Wiśle. 

Ale dzisiaj zamknięty w ponurych pokojach 

i w ciasnych ramach ludzkich konwenansów 

duszę się — i znów żale powracają rojem 

jak uparte melodie starego romansu. 

I wiem, że dzisiaj świata nie odmienię 

i życie będzie płynąć uparte powoli 

i że będą na stali łamać się promienie 

i ludzie dobrej woli. 

I wiem już, że sny moje nie są z tego świata, 

że płyną gdzieś w powietrzu, rozsypane luźno —

i wiem : nie dla mnie są obecne lata, 

bo jestem urodzony za późno. 

Wojciech Kościelski herbu Ogończyk (1919-1947) 

Wojciech (wł. Zdzisław Wojciech Władysław) Kościelski, poeta, oficer Wojska Polskiego i żołnierz w czasie II wojny światowej, ostatni z rodu Kościelskich z Miłosławia, dziedzic dóbr miłosławskich. Urodził się 16 września w Warszawie, jako syn Władysława Augusta (1886-1933), poety, bibliofila, wydawcy, mecenasa sztuki, założyciela Instytutu Wydawniczego „Biblioteka Polska", i Moniki z domu Krystyńskiej (1896-1959), aktorki i śpiewaczki (M J. Minakowski podaje nazwisko rodowe Krystyniak). Uczył się w Gimnazjum im. Sułkowskich w Rydzynie i szkole średniej w Pszczynie. W 1938 r. otrzymał z rąk Wacława Sieroszewskiego, prezesa Polskiej Akademii Literatury, odznaczenie za zwycięstwo w konkursie literackim zorganizowanym przez Śląski Okręg Szkolny. Po wybuchu II wojny światowej wyjechał z matką do Rumunii i stamtąd udał się na studia do Fryburga w Szwajcarii. Jednak nie podjął nauki, lecz wyjechał do Francji, gdzie zaciągnął się do polskiego wojska. Przebywał w obozie Polskich Sił Zbrojnych w udostępnionym przez Francję Camp de Cotquidan (Polacy nazywali obóz Koczkodanem) w Guer w Bretanii (od listopada 1939 r. do lutego 1940 r. dowódcą był gen. Stanisław Maczek). Od listopada 1939 r. do kwietnia 1940 r. uczestniczył w Oficerskim Kursie Kadetów, a po jego ukończeniu otrzymał przydział do 3. pułku piechoty Pierwszej Polskiej Dywizji Grenadierów i w jej szeregach brał udział w walkach z Niemcami w Lotaryngii. Po okrążeniu przez Niemców dywizja została rozwiązana. Dostał się do niemieckiej niewoli i do obozu pracy przymusowej w Oberbergu. Następnie od czerwca 1940 r. do lipca 1941 r. przebywał w obozie jenieckim (napisał wtedy wiersze wydane w Oficynie Tyszkiewicza w Nicei w 1942 r. w tomiku pt. Grenadierskie strofy, z rysunkami Witolda Contiego, autor zadedykował go „bezimiennym żołnierzom poległym za Ojczyznę"). Z powodu złego stanu zdrowia został zwolniony ze stalagu i przebywał w Nicei pod opieką matki. Działał w konspiracji polskiej i we francuskim ruchu oporu (fr. Resistance). Przez Polskie Dowództwo Naczelne został mianowany adiutantem gen. Juliusza Kleeberga, szefa Wojskowej Delegacji Rzeczypospolitej przy Sztabie Wojsk Sprzymierzonych. Przez pewien czas przebywał w Grenoble, gdzie zapisał się na studia, tam też poznał przyszłą żonę Janinę Ruszkowską herbu Pobóg (1922-2007), z którą wkrótce się zaręczył. 1 września 1942 r. został przydzielony do służby w informacji i wywiadzie we Francji. Po wkroczeniu Niemców w listopadzie 1942 r. na dotychczas nieokupowany teren Francji (Francji Vichy, fr. La France de Vichy), przedostał się do Szwajcarii. 20 listopada 1943 r. w Genewie narzeczeni zawarli związek małżeński. Kiedy Polskie Siły Zbrojne przeszły pod dowództwo brytyjskie, sprawował funkcję oficera wywiadu (od 19 grudnia 1944 r. do 10 grudnia 1946 r.). Po wojnie, w nowej sytuacji politycznej, bez możliwości powrotu do kraju i odzyskania rodzinnego majątku, 28 września 1947 r. w La Courtine (region Nowa Akwitania, środkowa Francja) popełnił samobójstwo i tam został pochowany (M J. Minakowski podaje miejsce spoczynku na cmentarzu wojskowym w Potigny, region Normandia, północna Francja).

W 1950 r. w Paryżu z inicjatywy matki poety ukazał się drugi tomik Jego wierszy pt. Gdybym mógł...