Ziemia Śremska w Ikonografii 

Zeszyt 3

Wojsko Polskie w Śremie w latach II RP 

Fotografie i pocztówki udostępnili:

• Hieronim Idkowiak
• Krzysztof Tomczak
• Bogdan Jackowiak
• Ryszard Wasielewski
• Adam Podsiadły
• Paweł Wiśniewski
• Paweł Toboła
• Krzysztof Budzyń 

Podziękowanie za cenne informacje zechcą przyjąć:

• Adam Podsiadły, Aleksander Śmigielski i płk. Ryszard Wróbel

Na okładce:

• s. 1 — odznaki: Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty Nr 7 (prod. W. Gontarczyk, Warszawa, ul. Miodowa 19), Baonu Podcho-rążych Rezerwy Piechoty Nr 7 (prod J. Knedler, Warszawa, ul. Nowy Świat 45) i Szkoły Podoficerskiej Piechoty dla Małolet-nich Nr 2 (prod. A. Nagalski, Warszawa, ul. Bielańska 16); fotografia, obchody 10-lecia niepodległości na rynku w Śre-mie, 11 listopada 1928 r.
• s. 4— pocztówka wydana w grudniu 1931 r. z podziękowaniami dla ofiarodawców Budowy Pomnika Marszałka Józefa Piłsud-skiego. Na początku 1931 r. powstał Komitet Budowy pod przewodnictwem kpt. Józefa Bendkowskiego, adiutanta Bao-nu, skarbnikiem został por. Antoni Lange. 18 stycznia 1931 r. wybrano projekt kpr. inż. Stanisława Jańca i rozpoczęto bu-dowę. Już 28 czerwca 1931 r. pomnik został odsłonięty. W cza-sie II wojny światowej Niemcy usunęli płaskorzeźbę Marszał-ka, a obelisk pozostawili. Wyburzony został w marcu 1973 r., a na jego miejscu powstał budynek biura przepustek. 

Ziemia Śremska w Ikonografii 

Zeszyt 3

Wojsko Polskie w Śremie w latach II RP 

Copyright by Krzysztof Budzyń, Śrem 2018

Projekt okładki: Krzysztof Budzyń, Tadeusz K. Potocki
Skany i skład Tadeusz K. Potocki, Krzysztof Budzyń

Redakcja, podpisy fot.: Krzysztof Budzyń

Wydawca: P.H. Bin-Com Krzysztof Budzyń
ul. Fabryczna 4, 63-100 Śrem
+48 61 28 345 66, +48 601 613 662
budzyn@pnx.p1; www.budzyn.net
Facebook: Sremski Notatnik Historyczny

Oddano do druku: 20 listopada 2018 Nakład: 1500 egz. 

ISSN 2451-3369 

Wojsko Polskie w Śremie w latach II RP 

Baon Zapasowy 11. Pułku Strzelców Wielkopolskich (1919-1920)

Na początku stycznia 1919 r. żołnierze pruscy opuścili Śrem. Dowódcą garnizonu został por. Józef Nieżychowski. W styczniu i lutym odbył się pobór rekrutów do Wojska Pol-skiego. W końcu lutego przybył do Śremu sztab płk. Adolfa Jana Kuczewskiego i przeprowadził reorganizację garnizo-nu. W marcu powstała szkoła szoferów (dow. ppor. Kazi-mierz Sieradzki). W tym czasie umieszczono też w garnizo-nie kolumnę zapasową Obozu Samochodowego. 1 czerwca dowódcą garnizonu został ppor. Mieczysław Szreybrowski i zorganizował Baon Zapasowy 11. P SW1kp. Kolejnymi do-wódcami w 1920 r. byli: ppor. Komorski, kpt. Zins, por. Warmuzek, por. Szczur i kpt. Sroka. 20 września 1920 r. Ba-on w sile 17 oficerów, 140 podoficerów, 1627 szeregowców i 32 koni pieszym marszem udał się do Bydgoszczy, aby dołączyć do swego pułku. Wcześniej, we wrześniu 1919 r. w garnizonie w Śremie przebywał krótko II. Baon pod dowództwem mjr. Siergiu-sza Radziwanowskiego.

Okręgowa Szkoła Podoficerska Nr 7 (1921)

14 stycznia 1921 r. marszem pieszym przybyli z Inowro-cławia do garnizonu w Śremie żołnierze Okręgowej Szkoła Podoficerskiej Nr 7 (powstała ona w listopadzie 1919 r. w Ostrowiu Łomżyńskim jako lotny baon instruktorski, a ten w połowie 1920 r. został rozdzielony na poszczególne Dowództwa Okręgów Generalnych. Okręg Poznański otrzymał grupę przeszkolonych oficerów i podoficerów, którzy weszli jako kadra instruktorska do Kompanii Podofi-cerów Nr 7 w Biedrusku. W listopadzie 1920 r. szkoła zosta-ła przeniesiona do Inowrocławia i tam przemianowana na Okręgową Szkołę Podoficerską Nr 7, a 10 stycznia 1921 r. wyruszyła do Śremu).

Wielkopolski Baon Szkolny Piechoty (1921-1923)

W lipcu 1921 r. po likwidacji szkół podoficerskich przez Ministerstwo Spraw Wojskowych szkołę w Śremie pozosta-wiono jako nadetatową pod nazwą Wielkopolski Baon Szkolny Piechoty. 1 kwietnia 1922 r. przy Baonie (dow. był kpt. Bogdan Jernajczyk) utworzono kompanię aspirantów oficerskich, którą niebawem przemianowano na klasę pod-chorążych (dow. tej klasy był por. Władysław Kabsch). Na początku maja 1922 r. przy Baonie w Sremie utworzono Szkołę Podoficerów Rezerwy Piechoty (dow. został kpt. B. Jernajczyk). 18 maja 1922 r. dowództwo Wielkopolskiego Baonu Szkolnego Piechoty objął mjr Stanisław Siuda, a od 1 maja 1923 r. — mjr Edward Banaszak. Nastąpiła reorgani-zacja szkoły.

Baon Szkolny Piechoty O.K. VII (1923-1927)

30 września 1923 r. Wielkopolski Baon Szkolny Piechoty w Sremie został przemianowany na Baon Szkolny Piechoty O.K. VII. Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych przewidy-wał sformowanie kompanii szkolnej podchorążych piecho-ty oraz jednej kompanii szkolnej podoficerów piechoty w służbie czynnej. W 1925 r. na zakończenie V kursu prze-niesiono do Śremu jedną baterię z VII Dywizjonu Artylerii (dow. kpt. Alfred Siudowski), którą w maju 1927 r. prze-niesiono do Szkoły Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim. W tym czasie w Śremie przebywał też Dywizjon Jazdy (dow. ppłk Wiktor Kochanowski), po krót-kim czasie przeniesiony do Biedruska. 

Szkoła i Batalion Podchorążych Rezerwy Piechoty Nr 7 (1927-1932)

W lipcu 1927 r. rozkazem Ministra Spraw Wojskowych Ba-on Szkolny Piechoty O.K. VII został przeorganizowany na Szkołę Podchorążych Rezerwy Piechoty Nr 7. Szkoła pod-oficerska została zlikwidowana i odtąd śremska szkoła zo-stała wyłącznie ośrodkiem szkoleniowym dla podchorą-żych. Stan liczebny zwiększył się tak, że nastąpił podział na kompanie strzeleckie. Powstał też gabinet naukowo-szkol-ny pod kierownictwem kpt. Władysława Fabisia. W lipcu 1928 r. dowódca mjr Edward Banaszak został powołany na nowe stanowisko, a na jego miejsce przybył ppłk Wilhelm Popelka. Nowy dowódca przeorganizował Szkołę na Bata-lion Nr 7. Zorganizowano w nim 4 kompanie strzeleckie. Batalion został przydzielony do 17. Dywizji Piechoty, a pod względem administracyjnym do 68. Pułku Piechoty. Jako ciekawostkę można podać, że 4 lutego 1929 r. Batalion zwiedził japoński attache wojskowy płk Shigeyasu Suzuki i kpt. dypl. Genzo Yanagida. Na początku 1931 r. powstał Komitet Budowy Pomnika Marszałka Józefa Piłsudskiego —zob. s. 2 i 4 okładki. 

Szkoła Podoficerska Piechoty dla Małoletnich Nr 2 w Śremie (1932-1939)

W 1928 r. powołano w Polsce nową 3-letnią szkołę dla chłopców w wieku 15-17 lat pod nazwą Szkoła Podoficer-ska dla Małoletnich Nr 1 w Koninie. W 1931 r. powstała dru-ga szkoła tego typu Nr 2 w Grudziądzu, a w 1932 r. kolejna Nr 3 w Niski (woj. lwowskie). W czasie letnich wakacji w 1932 r. Szkołę z Grudziądza przeniesiono do Śremu, do koszar zajmowanych dotychczas przez zlikwidowaną Szko-łę PRP Nr 7. W czerwcu 1934 r. cały batalion szkolny trans-portem kolejowym wyjechał na obóz letni do miejscowości Mosty nad Niemnem. W połowie lipca batalion wrócił do koszar w Śremie. W dniach 14-28 lutego 1935 r. Kompania 3. rocznika przebywała na obozie narciarskim w Sanoku. W wakacje 1935 r. elewi przebywali na obozie w miejsco-wości Soły w powiecie oszmiańskim. Wizytacji obozu do-konał z-ca szefa Departamentu Piechoty — ppłk Zdzisław Zajączkowski. Poszczególne kompanie zwiedziły m.in. Wilno. W dniu 25 sierpnia 1939 r. telegraficznie wezwano kadrę i uczniów szkoły do natychmiastowego powrotu do Śremu z obozu w Nowosielicy Wyżnej nad rzeką Świcą w powiecie dolińskim, województwo stanisławowskie. Na stacji kolejowej Rozwadów nastąpił podział kompanii: 2-gą skierowano do Lwowa i zakwaterowano początkowo w ko-szarach 19. pułku piechoty — tutaj po zaprzysiężeniu włą-czono ją do obrony miasta. Kompanie 1-szą i 4-tą skiero-wano do Lublina, tam 1-szą wcielono do oddziałów rezer-wowych Wojska Polskiego, a 4-tą wysłano do Złoczowa i wcielono do 52. Pułku Piechoty. Elewi 3-ciej kompanii od 1 kwietnia do końca lipca 1939 r. pod dow. kpt. Kazimierza Juchniewicza, po raz pierwszy w historii szkoły przebywali na praktykach w pułkach piechoty. Pod koniec lipca wrócili do Śremu i 14 sierpnia 1939 r. odbyła się uroczysta, a zara-zem ostatnia promocja. Absolwenci z 3-ciej kompanii w liczbie 131 otrzymali przydziały do różnych pułków pie-choty i rozjechali się po Polsce. W ten sposób śremska Szkoła dla Małoletnich przestała ist-nieć jako samodzielna jednostka Wojska Polskiego, a jej ka-dra i wychowankowie walczyli później na wszystkich fron-tach II wojny światowej. 

Krzysztof Budzyń 

Fotografia lotnicza koszar w Śremie, 16 lipca 1924 r., godz 11.00, obs. por. Główczeski, pil. chor. Przełożyński